خیلی از افراد بر این باورند که چاقی به علت کالری و نداشتن اراده است. اما تحقیقات جدید در این زمینه نشان می دهد که هورمون لپتین در افزایش وزن دخالت دارد. مقاومت به لپتین که به معنی عدم پاسخ بدن به هورمون لپتین است می تواند منجر به افزایش وزن شود.در این مقاله آنچه لازم است در مورد لپتین و رابطه آن با چاقی را برای شما توضیح می دهیم.
لپتین هورمونی است که توسط سلول ها چربی تولید می شود. به لپتین “هورمون سیری” نیز گفته می شود. لپتین روی مغز و در واقع هیپوتالاموس اثر می گذارد. لپتین به مغز می گوید که به اندازه کافی چربی ذخیره شده وجود دارد و نیازی به غذا خوردن نداری و می توانی با سرعت نرمال کالری بسوزانی .
نقش اصلی لپتین در طولانی مدت، تنطیم انرژی شامل مقدار کالری دریافتی و مصرفی است و همچنین اینکه چه مقدار چربی در بدن ذخیره شود.
سیستم هورمونی لپتین برای حفظ انسان از گرسنگی و پرخوری به وجود آماده است که عدم تعادل در هر یک از آن ها می تواند تهدیدی برای زندگی او باشد. امروزه لپتین در جلوگیری از گرسنه ماندن ما اهمیت بسیاری دارد اما بر هم خوردن مکانیزم آن مانع از جلوگیری از پرخوری و در نتیجه اضافه وزن می شود.
همانطور که گفته شد لپتین توسط سلول های چربی تولید می شود و هر چه بدن چربی بیشتری دارد، لپتین بیشتری ذخیره تولید می کند. لپتین توسط جریان خون به مغز می رود و با ارسال پیام به هیپوتالاموس میزان غذا خوردن را تنظیم می کند.
سلول های چربی با استفاده از لپتین به مغز می گویند که چه میزان چربی در بدن وجود دارد. سطوح بالا لپتین این پیام را به مغز می دهد که چربی زیاد در بدن ذخیره شده است و سطوح پایین لپتین به معنی پایین بودن و ذخیره چربی و نیاز به خوردن بیشتر غذاست. وقتی که شما غذا می خورید، میزان چربی ذخیره افزایش یافته و سطوح هورمون لپتین بالا می رود که منجر کم خوردن غذا و سوزاندن کالری بیشتر می شود. در مقابل، وقتی که چیزی نمی خورید، چربی ذخیره کاهش می یابد و موجب کاهش سطح لپتین می شود و در این شرایط شما بیشتر می خورید و کالری کمتری می سوزانید.
بدن با این سیستم وزن شما و میزان کالری مصرفی را کنترل می کند.
افراد چاق با توجه به اینکه چربی زیادی دارند، سطوح بالا لپتین تولید می کنند و بنابراین طبق مکانیزیمی که توضیح داده شد باید دریافت غذا کمتری داشته باشند و انرژی بیشتری بسوزانند. اما احتمالا سیستم سیگنالینگ لپتین به مغز در این افراد معیوب است و با وجود مقادیر بالا لپتین، مغز به آن پلسخ نمی دهد. به این وضعیت مقاومت به لپتین گفته میشود که مغز به جای کاهش مصرف غذا و افزایش انرژی، بدن را در حالت گرسنگی فرض می کند بنابراین فرد احساس سیری نمی کند و سوخت و ساز بدن هم کاهش می یابد. بنابراین مغز اشتباه رفتار می کند.
بنابراین طبق آنچه که در مورد مقاومت لپتین توضیح دادیم، پرخوری و فعالیت کم بدنی دلیل اصلی چاقی و اضافه وزن نیست و احتمالا چاقی به علت اختلال در پاسخ هورمونی مغز به لپتین است. بنابراین اراده و تلاش برای کنترل احساس گرسنگی برای این افراد تقریبا غیرممکن است.
مقاومت به لپتین یکی از علل شکست در رژیم ها کاهش وزن طولانی مدت است. اگر شما چاق باشید و مقاومت به لپتین داشته باشید، کاهش وزن باعث کاهش بیشتر لپتین و افزایش بیشتر مقاومت به انسولین می شود، احساس گرسنگی بیشتری خواهید داشت و بدن سوخت و ساز شما را کاهش می دهد و رژیم نمی تواند به کاهش وزن شما کمک کند. از طرفی اگر شما حتی مقاومت به لپتین نداشته باشید رژیم ها با کالری پایین شاید در ابتدا باعث کاهش وزن شوند اما باز هم کاهش سطوح لپتین در نهایت مانع ادامه روند کاهش وزن می شود و به همین علت است که رژیم ها غیراصولی با کالری پایین در طولانی مدت سوخت و ساز بدن شما و اراده شما برای مقابله به گرسنگی کاهش می دهد.
چند مکانیزیم در بروز مقاومت به لپتین شناسایی شدند است که عبارتند از :
– التهاب : ارسال پیام التهابی به هیپوتالاموس احتمالا علت اصلی بروز مقاومت به انسولین در انسان و حیوان است.
– اسیدهای چرب آزاد: میزان بالای اسیدهای چرب آزاد در خون احتمالا باعث افزایش سوخت و ساز چربی در مغز و جلوگیری از سیگنالینگ لپتین می شود.
– سطوح بالا لپتین : سطوح بالا لپتین گویا باعث مقاومت به لپتین می شود.
برای اینکه متوجه شویم مقاومت به لپتین داریم کافی است جلوی آینه بروید اگر شما چربی اضافه دارید و مخصوصا چاقی شکم، به احتمال زیاد دچار مقاومت به لپتین هستید.
تئوری های زیاد در خصوص درمان و کنترل مقاومت به لپتین وجود دارد اما اکثر دانشمندان بر این باورند که رژیم غذایی ضدالتهابی می تواند در کنترل مقاومت به لپتین کمک کند. یک سبک زندگی سالم موثرترین راه برای کنترل این اختلال هورمونی است.
بنابراین به شما توصیه می شود:
۱- از مصرف غذاهای فراوری شده پرهیز کنید، این غذاها با برهم زدن تعادل میکروبی سیستم گوارشی شما التهاب را افزایش می دهند.
۲- فیبر مخصوصا فیبرهای محلول را بیشتر مصرف کنید.
۳- ورزش کنید زیرا به معکوس کردن مقاومت به لپتین کمک می کند.
۴- تنظیم خواب منظم و کافی
۵- کاهش تری گلیسرید، بالا بودن TG از انتقال لپتین به مغز جلوگیری می کند. برای کاهش تری گلسیرید کاهش کربوهیدرات موثرترین راه است.
۶- مصرف کافی پروتئین داشته باشید.
تهیه و تنظیم : نگار حجتی ( متخصص تغذیه و رژیم درمانی)