تغذیه و رژیم در درمانی در سندرم شوگرن
سندرم شوگرن یک بیماری خودایمنی است که در آن سلول های سیستم ایمنی بدن به غدد برون ریز (بزاق، عرق و اشکی) حمله می کنند و منجر به عوارضی نظیر خشکی دهان، خشکی چشم و پوست می شود. سندرم شوگرن همچنین می تواند منجر به اختلالات گوارشی مانند دیسفاژی (اختلال در بلع)، ریفلاکس (GRED)، افزایش اسید معده (دیسپسی) و اختلال عملکرد پانکراس و کبد و سوءجذب مواد مغذی می شود. اگر چه سندرم شوگرن روی وضیعت تغذیه ایی فرد اثر می گذراد اما یک رژیم غذایی مناسب می تواند در بهبود علائم بیماری شوگرن موثر باشد.
کاهش ترشح بزاق (گزروستومی) در انتخاب هایی غذایی افراد مبتلا به سندرم شوگرن اثر می گذارد. افرادی که از گزوستمی رنج می برند تمایلی به مصرف مواد غذایی خشک و ترد مانند سبزیجات خام، گوشت و نان خشک و غذاها چسبناک ندارند. گزروستمی همچنین بر سلامت دهان و دندان فرد نیز اثر می گذارد. بزاق حاوی آنزیمی است که باعث شکست قند مواد غذایی می شود و با اثر بافری اسید و مواد معدنی خنثی می کند و باعث استحکام دندان ها می شود. در نبود بزاق دهان قند به دندان ها می چسبد و باعث افزایش باکتری ها و پوسیدگی دندان ها می شوند. کاهش سلامت دهان و دندان همراه با آسیب به دندان ها باعث می شود فرد بیشتر از مواد غذایی سرشار از کربوهیدرات استفاده کند که جویدن راحتری دارند. از آنجایی که به خاطر خشکی دهان ممکن است فرد انتخاب هایی غذایی محدودی داشته باشد بنابراین توجه به داشتن یک رژیم غذایی کامل اهمیت زیادی دارد. میوه ها و سبزیجات متنوع،انواع منابع گوشتی بدون چربی یا پروتئین گیاهی، غلات کامل و چربی ها سالم و سدیم باید تا جایی امکان مصرف شوند.
خیلی از افراد مبتلا به سندرم شوگرن به خاطر خشکی دهان از نوشیدنی هایی مثل نوشابه، چای، قهوه، آبمیوه ها صنعتی و شربت ها استفاده می کنند اما این نوشیدنی پوسیدگی دندان را بیشتر می کنند بنابراین از مصرف نوشیدنی ها حاوی قند و شکر پرهیز کنید. نوشیدن مرتب آب را جایگزین این نوشیدنی ها کنید و از آدمس های حاوی زایلیتول و تحریک کننده ترشح بزاق استفاده کنید.
راهکارهای بسیاری می تواند مواد غذایی مغذی را دلپذیرتر کند. دریافت پروتئین را بخار پز کرردن و آبپز کردن همراه آب گوشت و سبزیجات بیشتر کنید. در سس غذاها و سوپ ها گوشت را میکس کنید. به اسموتی ها ماست یونانی یا حمص اضافه کنید. غذاها دریایی نسبت به سایر گوشت ها بافت نرمتری دارند بنابراین گزینه مناسبی برای مبتلایان به سندرم شوگرن است. مصرف سبزیجات متنوع را با اضافه کردن سوپ، آبگوشت و اسموتی و همچنین پخته (پوره) یا آب سبزیجات بیشتر کنید. همچنین دریافت اسیدهای چرب امگا 3 پیشنهاد می شود با مصرف ماهی ها روغنی نظیر سالمون و نوع روغن مصرفی ترجیحا روغن زیتون یا روغن تخم کتان باشد.
در خصوص تغذیه در سندرم شوگرن مطالعات زیادی انجام نشده است اما شواهد حاکی از آن است که افزایش دریافت آنتی اکسیدان ها مانند امگا – 3 و ویتامین E اثرات متبتی بر ترشحات بزاق، خشکی چشم و التهاب دارد. منابع اسیدچرب امگا 3 عبارتند از ماهی ها مانند سالمون، تن و ماکرل، گردو، بادام زمینی، روغن کانولا و تخم کتان. ویتامین E در مواد غذایی مانند دانه آفتابگردان، بادام، آووکادو، اسفناج، تخم کدو، بروکلی، روغن زیتون و میگو موجود است.
سایر عوارض گوارشی سندرم شوگرن مانند ریفلاکس با رعایت توصیه ها رژیمی قابل کنترل است. ریفلاکس معده – مری به بازگشت اسیده معده به مری یا حتی دهان گفته می شود که این وضعیت به خاطر تولید بیش از اندازه اسیدمعده یا شلی دریچه مری به معده اتفاق می افتد. ریفلاکس با معاینه پزشک با حضور نشانه هایی مانند سوزش سردل، سرفه، درد شکمی، تهوع یا استفراغ بروز تشخیص داده می شود. ریفلاکس حدود 60 درضد مبتلایان به سندرم شوگرن درگیر می کند. جهت کاهش بهبود ریفلاکس توصیه می شود که موارد زیر رعایت شود : ترک سیگار، کاهش وزن (در صورت اضافه وزن و چاقی)، پیاده روی بعد غذا، بالا گذاشتن سر در هنگام خواب و همچنین سایر توصیها تغذیه عبارتند از :
- پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب
- مصرف منابع پروتئینی بدون چربی مانند مرغ، بوقلمون، ماهی و حبوبات
- پرهیز از مصرف مواد غذایی تحریک کننده ریفلاکس مانند الکل، کافئین، مواد غذایی اسیدی و پرادویه
- پرهیز از مصرف وعده ها غذایی سنگین
در نهایب باید بدانید که رژیم غذایی مناسب در کنترل علائم سندرم شوگرن می تواند موثر باشد و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می کند.